تحلیلی بر ترکیب مالیات ها و برآورد ظرفیت مالیاتی ایران

بررسی روند و ترکیب درآمدهای مالیاتی کشور طی بیست سال گذشته نشان می دهد که ترکیب وصولی های مالیاتی بر حسب مالیات های مستقیم وغیر مستقیم در این سالها، جهت گیری خاصی نداشته است و اساساً نظام مالیاتی ایران تاکنون در ربطه با بهبود توزیع درآمد و ثروت جهت دار عمل نکرده است. گرچه در سال های پس از انقلاب اسلامی گرایش نظام مالیاتی به سمت افزایش وصولی مالیات های مستقیم بوده، اما این گرایش همراه با تغییرات لازم در ترکیب هریک از انواع مالیات ها نبوده است. برآورد ظرفیت مالیاتی کشور که با استفاده از داده های مقطعی از آمار کشورهای درحال توسعه و براساس روش های متعارف اقتصاد سنجی انجام شده است، نشان دهنده شکاف قابل توجهی میان ظرفیت بالقوه مالیاتی کشور و میزان وصولی های مالیاتی تحقق یافته می باشد. ضرایب برآورد شدۀ این مدل حاکی از تأثیر بیشتر بخش خدمات در ایجاد ظرفیت های مالیاتی جامعه است. این امر دلالت بر آن دارد که سیاستگزاران مالیاتی با اتخاذ سیاست ها و تدابیر معقول در جهت وصول مالیات از این بخش می توانند موفقیت های قابل توجهی به دست آورند که به نوبۀ خود در بهبود توزیع درآمد مؤثر خواهد بود.